|
|
1397/10/4 سه‌شنبه
شاخص های علم سنجی
علم سنجی به عنوان دانشی که درارتباط با تجزیه و تحلیل کمی و کیفی اطلاعات علمی و عوامل موثر بر آن، به اندازه گیری شاخص هایی می پردازد که توجه به آنها برای سیاستگذاری علمی و پژوهشی در ابعاد فردی، سازمانی، ملی و بین المللی ضروری است. تعداد مقالات علمی منتشر شده در مجلات معتب، تعداد نیروی انسانی متخصص و مجلات معتبر هر کشور از جمله شاخص های کمی تولید علم به شمار می روند و برای محاسبه شاخص های کیفی نیز مورد استفاده قرار می گیرند. مهمترین شاخص های کیفی علم سنجی که بر مبنای استناد و تحلیل استنادی شکل گرفته اند عبارتند ازِ: ضریب تاثیررشته، ارزش متیو ، شاخص فوریت ، نیم عمر ارجاعات به مجله ، تعداد استنادات، شاخص h ، شاخص g و شاخص y. در این بخش چند نمونه از این شاخص ها معرفی می شود:
شاخص اچ (H-index): یک پزوهشگر ، شامل h تعدادی از مقالات اوست که به هر کدام از آنها حداقل h بار استناد شده باشد .برای مثال -گر یک نویسنده ، 12 مقاله داشته باشد که از میان انها به 6 مقاله وی هر کدام دست کم 6 بار استناد شده باشد ، شاخص اچ ان نویسنده ، 6 خواهد بود. بنابراین تعداد مقالات زیادی در صورتی که به آنها ارجاعی صورت نگرفته باشد کافی نیست و بدیهی است هر چه عدد h بزرگتر باشد ، نشان از توان علمی و تاثیر گذاری بیشتر یک پژوهشگر بر علم خواهد بود. این شاخص در سال 2005 توسط هرش(استاد فیزیک دانشگاه کالیفرنیا) به عنوان شاخصی برای سنجش برونداد علمی – پژوهشی پژوهشگران به صورت انفاردی ابداع شد.
شاخص جی (G-Index) : در سال ۲۰۰۶ شاخص G برای تکمیل عملکرد شاخص h و رفع ضعف نادیده گرفتن مقالات پراستناد،معرفی شد. در این شاخص بر خلاف شاخص اچ به مقالاتی که بیشتر مورد استناد قرار می گیرد وزن بیشتری داده می شود. بنا به تعریف شاخص g برابر است با بالاترین رتبه در لیست نزولی مقالات به ترتیبی که g مقاله اول حداقل تعداد g2 استناد دریافت کرده باشند و مجموع استنادهای مقالات تا g بزرگتر یا مساوی g2 باشد. با توجه و دقت در نحوه محاسبه G-Index درمی‌یابیم که میزان G-Index هیچ وقت کمتر از H-Index نخواهد بود. این شاخص برای برجسته کردن مقالات پراستناد و اصلاح شاخص اچ مطرح شد و بالاترین تعداد مقالات است که جی به توان ۲ یا بیشتر به آن استناد شده است.
.
ضریب تأثیر (Impact Factor): یکی از رایج ترین شاخص های استنادی در علم سنجی است که برای مطالعه میزان تأثیرگذاری یک مجله نسبت به مجلات دیگر مطرح شده است و عبارت است از نسبت بسن تعداد ارجاعات به یک مجله به کل مقالات انتشار یافته در آن مجله در طول دوره زمانی دوساله.
|
|